www.kkkancelaria.pl » Szczegółowe zakresy czynności asystentek i higienistek stomatologicznych

Po trwającym ponad rok procesie legislacyjnym ostatecznie Minister Zdrowia określił zakresy zadań i uprawnień dla osób wykonujących niektóre zawody medyczne, w szczególności asystentki i higienistki stomatologiczne. Weszły one w życie z dniem 14 czerwca 2025 r.

Co oznaczają nowe zakresy uprawnień?

Ustawa o niektórych zawodach medycznych, która weszła w życie w marcu 2024 r. wprost wskazała, że asystentki i higienistki stomatologiczne są osobami wykonującymi zawody medyczne. Zakresy ich uprawnień na gruncie ustawy zostały jednak określone bardzo ogólnie – w wypadku asystentek to po prostu asystowanie lekarzowi dentyście i utrzymanie gabinetu w gotowości do pracy, zaś w wypadku higienistek to wykonywanie czynności w zakresie profilaktyki i promocji zdrowia jamy ustnej oraz współuczestniczenie w procesie leczenia. Szczegółowy zakres uprawnień miał zostać określony w rozporządzeniu Ministra Zdrowia. Niestety pomimo, że ustawa weszła w życie ponad rok temu prace legislacyjne nad rozporządzeniem przedłużały się, bo do projektu zgłoszono kilkaset uwag, głównie związanych z zakresem samodzielności w nowych zawodach medycznych. Ostatecznie 14 maja 2025 r. rozporządzenie zostało ogłoszone i z dniem 14 czerwca weszło w życie.

Konsekwencją określenia przez Ministra zakresu uprawnień w tych zawodach jest brak możliwości ich realizowania przez osoby nie posiadające wymaganych kwalifikacji (np. osoby bez wykształcenia zatrudnione na stanowisku pomocy dentystycznej). Jednocześnie wprowadzenie szczegółowego katalogu czynności powinno znaleźć swoje odzwierciedlenie w zakresie obowiązków poszczególnych pracowników i zleceniobiorców.

Asystentki stomatologiczne

Zakres zadań asystentek stomatologicznych podzielono na 6 obszarów:

Przygotowywanie gabinetu stomatologicznego i stanowiska pracy lekarza dentysty do pracy, w tym:

dobieranie wyposażenia i sprzętu do pracy oraz środków ochrony indywidualnej i zbiorowej,
przygotowywanie stanowiska pracy,
obsługiwanie aparatury i sprzętu medycznego,
porządkowanie stanowiska pracy,
segregowanie i składowanie w miejscach do tego przeznaczonych odpadów medycznych.

Przygotowanie pacjenta do zabiegów stomatologicznych.
Asystowanie lekarzowi dentyście podczas wykonywania zabiegów stomatologicznych, w tym:

asystowanie przy zakładaniu materiałów do wypełnień,
asystowanie różnymi metodami lekarzowi dentyście w trakcie wykonywania zabiegów,
dobieranie wyrobów medycznych oraz produktów leczniczych do zabiegów,
kontrolowanie pola zabiegowego, utrzymywanie jego suchości i widoczności podczas zabiegów,
podawanie produktów leczniczych, ale wyłącznie na zlecenie lekarza dentysty,
kontrolowanie ciśnienia krwi i tętna pacjenta,

Współpraca w zespole wielodyscyplinarnym podczas wykonywania czynności zawodowych
Przygotowywanie i przechowywanie produktów leczniczych i wyrobów medycznych, w tym:

przygotowywanie ich do określonego zabiegu na zlecenie lekarza dentysty,
przechowywanie zgodnie z zaleceniami,

Przygotowywanie, konserwowanie, dekontaminacja, przechowywanie aparatury i sprzętu medycznego, w tym:

przygotowywanie roztworów płynów dezynfekcyjnych,
wykonywanie dezynfekcji aparatury i sprzętu medycznego,
przygotowywanie i przeprowadzanie sterylizacji aparatury i sprzętu medycznego,
wykonywanie testów kontroli procesu dekontaminacji,
konserwacja aparatury i sprzętu medycznego.

Higienistka stomatologiczna

Uprawnienia higienistek podzielono z kolei na 5 obszarów, które kształtują się nieco odmiennie niż ma to miejsce w wypadku asystentek, gdyż w tym przypadku przewidziano już pewną samodzielność zawodową. Na uprawnienia składa się:

1. Współpraca z lekarzem dentystą w czasie wykonywania zadań zawodowych:

dobieranie metod pracy do zaplanowanych zabiegów profilaktycznych,
asystowanie lekarzowi dentyście na jego zlecenie oraz podczas zabiegów,
wykonywanie zadań jako druga asysta w zespole trzyosobowym,
przygotowywanie pacjenta do zabiegów stomatologicznych,
informowanie pacjenta o zakresie niezbędnych zabiegów stomatologicznych, zaplanowanych przez lekarza dentystę i wyjaśnianie przebiegu tych zabiegów pacjentowi,
wykonywanie na zlecenie lekarza dentysty badań i pomiarów: badanie głębokości kieszonek dziąsłowych, określanie wskaźników próchnicy oraz przyzębia, ocena barwy zębów, wykonywanie badań przesiewowych pod kątem chorób nowotworowych, wykonywanie testów ślinowych,
wykonywanie dokumentacji fotograficznej,
pomiar ciśnienia krwi i tętna pacjenta,
zapisywanie wyników niezbędnych do realizacji planu profilaktyczno-leczniczego,
wykonywanie na zlecenie i pod nadzorem lekarza dentysty zabiegów profilaktyczno-leczniczych utrzymujących efekty leczenia - usuwanie złogów twardych i miękkich, lakowanie, lakierowanie, diagnostyka próchnicy, profilaktyka próchnicy oraz piaskowanie uzębienia,
podawanie produktów leczniczych na zlecenie lekarza dentysty,
przekazywanie pacjentowi w formie ustnej i pisemnej zaleceń przedzabiegowych i pozabiegowych uzgodnionych z lekarzem dentystą,
współpraca w zespole wielodyscyplinarnym.

2. Organizowanie środowiska pracy z uwzględnieniem narażenia na czynniki szkodliwe:

organizowanie miejsca pracy z ograniczeniem narażenia na czynniki szkodliwe,
wykonywanie czynności zawodowych związanych ze stosowaniem zasad aseptyki oraz procedur postępowania z materiałem biologicznym skażonym,
przygotowywanie, konserwowanie, dekontaminacja, przechowywanie aparatury i sprzętu medycznego,
dobieranie metod postępowania zgodnie z aktualną wiedzą w kontakcie z pacjentami,
dobieranie aparatury i sprzętu medycznego do wykonywania zabiegów,
stosowanie aparatury i sprzętu medycznego do diagnostyki i profilaktyki stomatologicznej,
przygotowywanie i przechowywanie wyrobów medycznych i produktów leczniczych.

3. Wykonywanie wstępnych badań stomatologicznych, profilaktycznych i diagnostycznych zabiegów rehabilitujących jamę ustną:

wykonywanie wstępnych badań stomatologicznych do zabiegów,
prowadzenie badań przesiewowych w różnych grupach populacyjnych,
planowanie i prowadzenie różnymi metodami profilaktyki indywidualnej i grupowej,
sporządzanie wycisków i modeli orientacyjnych uzębienia dla celów diagnostycznych na zlecenie i pod nadzorem lekarza dentysty,
organizowanie ciągłości leczenia pacjentów w trakcie użytkowania aparatów ortodontycznych,
rehabilitowanie jamy ustnej przy pomocy podstawowych ćwiczeń ortodontycznych
wykonywanie zabiegów rehabilitacyjnych z zastosowaniem metod fizykalnych.

4. Prowadzenie stomatologicznej edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia:

promowanie zdrowego stylu życia,
planowanie i dobieranie różnych form i metod edukacji indywidualnej i grupowej w zakresie profilaktyki i promocji zdrowia jamy ustnej.

5. Udzielanie podstawowych wskazówek żywieniowych na temat racjonalnego odżywiania w celu zachowania zdrowia jamy ustnej.

Obligatoryjny wpis do rejestru

Należy zauważyć, że w marcu 2025 r. ustawodawca wydłużył o pół roku (do 24 września 2025 r.) możliwość pracy w nowych zawodach przez osoby, które nie posiadają wpisu do Centralnego Rejestru Osób Uprawnionych do Wykonywania Zawodu Medycznego. Po tej dacie osoby, które nie będę posiadały wpisu do ww. rejestru nie będą mogły wykonywać zawodu asystentki i higienistki stomatologicznej. Obowiązkiem każdego lekarza dentysty prowadzącego praktykę jest natomiast zapewnienie, że udzielanie świadczeń zdrowotnych zostało powierzone wyłącznie osobom do tego uprawnionym.

adw. Damian Konieczny

Biuro Prawne OIL w Gdańsku

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2025 r. w sprawie szczegółowego wykazu czynności zawodowych osób wykonujących niektóre zawody medyczne (Dz.U. z 2025 r., poz. 626)